Buyrak saratoni nima? Semptomlar va davolash usullari qanday?
Organizmning eng muhim organlaridan biri bolgan buyraklar siydik bilan organizmdan siydik kislotasi, kreatinin va karbamid kabi metabolik chiqindilarning chiqarilishini taminlaydi. Shuningdek, u tuz, kaliy, magniy kabi minerallarni va glyukoza, oqsil va suv kabi tanadagi muhim tarkibiy qismlarni tana toqimalariga muvozanatli ravishda taqsimlashga yordam beradi. Qon bosimi pasayganda yoki qondagi natriy miqdori kamayganda buyrak hujayralaridan renin, qondagi kislorod miqdori kamayganda esa eritroprotein deb ataladigan gormonlar ajralib chiqadi. Buyraklar qon bosimini renin gormoni bilan tartibga solsa-da, eritroprotein gormoni bilan suyak iligini ragbatlantirish orqali qon hujayralari ishlab chiqarishni qollab-quvvatlaydi. Organizmga qabul qilingan D vitaminidan samaraliroq foydalanish imkonini beruvchi buyraklar suyak va tishlarning rivojlanishida muhim rol oynaydi.
Buyrak saratoni nima?
Buyrak saratoni ikkiga bolinadi: buyrakning siydik ishlab chiqaradigan qismida va siydik toplanadigan hovuz qismida paydo boladigan saraton. Buyrak saratonini aniqlash uchun CA testlari otkaziladi. Xosh, CA nima? CA, saraton hujayralari mavjudligini aniqlash uchun ishlatiladigan test usuli, qondagi antigen darajasini olchash uchun ishlatiladi. Immun tizimidagi har qanday muammo qondagi antigen miqdorini oshiradi. Kotarilgan antijen bolsa, saraton hujayralari mavjudligini aytib otish mumkin.
Buyrak parenximal kasalligi nima?
Buyrak parenximal kasalligi, shuningdek, kattalarda tez-tez uchraydigan buyrak parenximasining saratoni buyrakning siydik ishlab chiqaradigan qismida hujayralarning anormal kopayishi sifatida tavsiflanadi. Parenximal kasallik boshqa buyrak kasalliklarini ham qozgatishi mumkin.
Buyrak yiguvchi tizim saratoni: Pelvis renalis shishi
Buyrak parenximasining kasalligiga qaraganda kamroq tarqalgan saraton turi bolgan pelvis renalis osmasi ureter hududida paydo boladi. Xosh, siydik chiqarish kanali nima? Bu buyrak va siydik pufagi ortasida joylashgan va 25-30 santimetr uzunlikdagi mushak tolalaridan iborat quvurli tuzilmadir. Bu sohada sodir bolgan anormal hujayra proliferatsiyasi pelvis renalis shishi deb ataladi.
Buyrak saratonining sabablari
Buyrak shishi paydo bolishining sabablari toliq malum bolmasa-da, bazi xavf omillari saraton shakllanishiga olib kelishi mumkin.
- Saratonning barcha turlarida bolgani kabi, buyrak saratoni paydo bolishiga olib keladigan eng katta omillardan biri chekishdir.
- Ortiqcha vazn saraton hujayralari shakllanishini oshiradi. Buyrak faoliyatida buzilishlarni keltirib chiqaradigan tanadagi ortiqcha yoglar buyrak saratoni xavfini oshiradi.
- Uzoq muddatli yuqori qon bosimi,
- Surunkali buyrak etishmovchiligi,
- Genetik moyillik, tugma taqa buyrak, polikistik buyrak kasalliklari va tizimli kasallik bolgan fon Hippel-Lindau sindromi,
- Dori-darmonlarni, ayniqsa ogriq qoldiruvchi vositalarni uzoq muddat qollash.
Buyrak saratoni belgilari
- Siydikdagi qon, quyuq rangli siydik, quyuq qizil yoki zang rangli siydik tufayli siydik rangining ozgarishi,
- Ong buyrak ogrigi, tananing ong yoki chap tomonida doimiy ogriq,
- Palpatsiyada buyrak massasi, qorin boshligida massa,
- Kilo yoqotish va ishtahani yoqotish,
- Yuqori isitma,
- Haddan tashqari charchoq va zaiflik ham buyrak saratoni belgilari bolishi mumkin.
Buyrak saratoni diagnostikasi
Buyrak saratonini tashxislashda birinchi navbatda fizik tekshiruv otkaziladi. Bundan tashqari, siydik sinovlari va qon testlari otkaziladi. Ayniqsa, qon testlarida yuqori kreatin darajasi saraton xavfi nuqtai nazaridan muhimdir. Saraton kasalligini tashxislashda eng aniq natijani taminlaydigan diagnostika usullaridan biri ultratovushdir. Bundan tashqari, kompyuter tomografiyasi usuli saraton darajasini tushunishga va uning boshqa toqimalarga tarqalishini aniqlashga imkon beradi.
buyrak saratonini davolash
Buyrak kasalliklarini davolashda eng samarali usul buyrakning toliq yoki bir qismini jarrohlik yoli bilan olib tashlashdir. Bu davolashdan tashqari, radiatsiya va kimyoterapiya buyrak saratonini davolashda katta tasir korsatmaydi. Sinovlar va tekshiruvlar natijasida buyrakda amalga oshiriladigan jarrohlik amaliyoti aniqlanadi. Buyrak jarrohligi yoli bilan barcha buyrak toqimalarini olib tashlash radikal nefrektomiya, buyrakning bir qismini olib tashlash qisman nefrektomiya deb ataladi. Operatsiya ochiq yoki laparoskopik jarrohlik shaklida amalga oshirilishi mumkin.